11 δις ευρώ διαχειρίζονται τα "Ηπειρωτικά Κληροδοτήματα"!

Πρόκειται για ένα τεράστιο ποσό, από τις κληρονομιές των Ηπειρωτών ευεργετών...

11 δις ευρώ διαχειρίζονται τα "Ηπειρωτικά Κληροδοτήματα". Πρόκειται για ένα τεράστιο ποσό, γι' αυτό πολλοί απαιτούν η διαχείρισή του να γίνεται με πιο διαφανείς διαδικασίες. Τα προβλήματα, όσον αφορά στα Ηπειρωτικά Κληροδοτήματα, μπορούν να συνοψισθούν ως ακολούθως: Πρώτον, η πεπαλαιωμένη νομοθεσία. Πράγματι, ο ισχύων νόμος του 1939, με τις όποιες ως τώρα τροποποιήσεις του, είναι αδύνατον ν' ανταποκριθεί στις εξελίξεις των καιρών, καθώς και στο έργο, το οποίο

καλούνται σήμερα να επιτελέσουν τα Κληροδοτήματα αυτά. Και δημιουργεί, ευλόγως, ερωτηματικά η πολύ μεγάλη, διαχρονικώς, καθυστέρηση ολοκλήρωσης του έργου των κατά καιρούς Επιτροπών, οι οποίες συνεστήθησαν για να διαμορφώσουν το νέο σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο. Δεύτερον, το γεγονός ότι επιμέρους ρυθμίσεις του α.ν. 2039/1939 και οι τροποποιήσεις του έχουν θεσμοθετήσει μια πανσπερμία διατάξεων, με αποτέλεσμα αφενός να μην υπάρχει ενιαίο καθεστώς – πράγμα απαραίτητο κυρίως για τον απαιτούμενο έλεγχο επ' αυτών- και, αφετέρου, να δημιουργούνται, συνακόλουθα, ανισότητες οι οποίες παραβιάζουν σαφώς τις περί ισότητας διατάξεις του άρθρου 4 του Συντάγματος. Τρίτον, σε αρκετές περιπτώσεις, ιδίως δε όταν πρόκειται για Κληροδοτήματα που αφορούν την εκπαίδευση ή την Εκκλησία της Ελλάδος, η επ' αυτών εποπτεία διασπάται, αφού ανατίθεται σε διαφορετικές αρχές. Με αποτέλεσμα να καθίσταται από αναποτελεσματική έως ανύπαρκτη, πρωτίστως επειδή οι αρμόδιες αρχές κυρίως του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, ουδέποτε συνεστήθησαν με τρόπο ορθολογικό και, γι' αυτό, έχουν σήμερα ατροφήσει. Τέταρτον, αλλά και ο έλεγχος, υπό την μορφή εποπτείας, προληπτικής ή κατασταλτικής, που ασκείται από τις αρμόδιες αρχές του Υπουργείου Οικονομικών (κυρίως από τη Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας & Εθνικών Κληροδοτημάτων), είναι επιδερμικός. Η έλλειψη προσωπικού, η απουσία της κατάλληλης εκπαίδευσης και αυτού ακόμη του ελάχιστου προσωπικού, οι υποτυπώδεις υποδομές -κυρίως ως προς την ολοκληρωμένη διαμόρφωση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης- σε συνδυασμό με την γενικευμένη παθογένεια ως προς την οργάνωση και λειτουργία των εποπτευόμενων Κληροδοτημάτων, έχουν οδηγήσει πια σε μια κατάσταση αδυναμίας επίβλεψης του τρόπου λειτουργίας τους, η οποία έχει δραματικές επιπτώσεις τόσον ως προς την αποτελεσματικότητα εκπλήρωσης του σκοπού τους όσο και σε θέματα διαφάνειας της όλης δράσης τους. Πέμπτον, η κατάσταση πολλών από τα Κληροδοτήματα αυτά, και όσον αφορά την εν γένει οργάνωση και διαφανή λειτουργία τους και όσον αφορά τον τρόπο εκπλήρωσης του σκοπού τους, οδηγεί στη διαπίστωση ότι συγκεκριμένα Κληροδοτήματα έχουν εκτραπεί από την επίτευξη του σκοπού για τον οποίο συνεστήθησαν. Και τούτο άλλοτε –ίσως τις περισσότερες φορές- με δική τους ευθύνη και άλλοτε για λόγους αντικειμενικούς. Ήτοι επειδή η όλη κατάσταση, όπως ήδη συνοπτικώς περιγράφηκε, δεν τους επιτρέπει, παρά τις προσπάθειες των διοικήσεων τους, ν' ανταποκριθούν στη βούληση του διαθέτη και στις επιταγές της έννομης τάξης, όπως αυτή διαμορφώνεται με βάση το άρθρο 109 του Συντάγματος και την εντελώς ελλιπή, κατά τα προαναφερθέντα, εκτελεστική του νομοθεσία. Απαιτείται, και μάλιστα αμέσως, συνολική αλλαγή του νομοθετικού καθεστώτος που διέπει την οργάνωση, λειτουργία και εποπτεία των Εθνικών Κληροδοτημάτων. Σε συνδυασμό, βεβαίως, με την αυτονόητη ανάγκη πλήρους και χωρίς εκπτώσεις εφαρμογής του νέου νομοθετικού καθεστώτος, αξιοποιώντας παραλλήλως όλα τα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας για την εμπέδωση της διαφάνειας, τόσο ως προς την εν γένει λειτουργία των Κληροδοτημάτων όσο και ως προς τις κατά περίπτωση αρμόδιες εποπτεύουσες κρατικές υπηρεσίες. Συγκεκριμένα οι επιμέρους προτάσεις μας στο πλαίσιο αυτό προσανατολίζονται στις εξής κατευθύνσεις:

Να πραγματοποιηθεί επειγόντως καταγραφή όλων των Κληροδοτημάτων, με αντίστοιχη καταγραφή της περιουσίας του καθενός και περιγραφή της φυσιογνωμίας τους, με βάση το σκοπό τους. Και τούτο είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί ανεξάρτητα από τη θεσμική μεταρρύθμιση, για την οποία έγινε λόγος προηγουμένως. 

Να διερευνηθεί, με βάση τα στοιχεία που διαθέτουν ή μπορεί ν' αναζητήσουν οι αρμόδιες υπηρεσίες, η πραγματική βούληση του κάθε διαθέτη, έτσι ώστε να διαπιστωθεί αν η διοίκηση και διαχείριση του κάθε κληροδοτήματος πραγματοποιείται κατά τη βούληση αυτή, όπως κατά νόμο απαιτείται. Τούτο θα οδηγήσει στο να επιτευχθεί η συμμόρφωση των Κληροδοτημάτων, που δεν πληρούν αυτή την προϋπόθεση, στη βούληση του διαθέτη.

Να εξεταστεί, στο ίδιο πλαίσιο, ποια κληροδοτήματα έχουν καταστεί ανενεργά και ποια είναι εκείνα ως προς τα οποία η πραγματοποίηση του σκοπού τους, σύμφωνα με τη βούληση του διαθέτη, έχει καταστεί πραγματική ανέφικτη, προκειμένου, με πλήρη τήρηση του άρθρου 109 του Συντάγματος και της αντίστοιχης εκτελεστικής νομοθεσίας, να διατεθούν οι περιουσίες τους για παρεμφερείς σκοπούς.

Είναι αυτονόητο ότι πρέπει να γίνουν βαθιές τομές και ως προς την οργάνωση και λειτουργία των Κληροδοτημάτων και ως προς την επ' αυτών εποπτεία, με βάση και τις προτάσεις που εκτίθενται στη συνέχεια. Με άλλες λέξεις για είναι αποτελεσματική μια τέτοια θεσμική μεταβολή δεν μπορεί να περιορισθεί σε μιαν επιδερμική κωδικοποίηση των ισχυουσών σήμερα, εντελώς ανεπαρκών, ρυθμίσεων.

Με πολλή προσοχή πρέπει ν' αντιμετωπισθεί και το ζήτημα της εποπτεύουσας αρχής επί των Κληροδοτημάτων του νομού Ιωαννίνων και των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄βαθμού του νομού αυτού, κυρίως δε του δήμου Ιωαννιτών. 

katoci.com