14 Ιουλίου 1993, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης:Σύνδεση του καθεστώτος της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία με το παναλβανικό αίτημα της παραχώρησης αυτονομίας από τους Σέρβους στους Αλβανούς του Κοσσόβου.

Η Ελληνική κυβέρνηση δεν θα δεχθεί να ισχύσουν για την Ελληνική μειονότητα που ζει στην Αλβανία, άλλα μέτρα από εκείνα που θα ισχύσουν για τις αλβανικές κοινότητες εκτός Αλβανίας. Η κυβέρνηση της Ελλάδας απαιτεί τα ίδια δικαιώματα που ζητεί η αλβανική κυβέρνηση για τις αλβανικές κοινότητες στην τέως Γιουγκοσλαβία 

 Το καλοκαίρι του 1993 (τέλη Ιουνίου-αρχές Ιουλίου) δηµιουργήθηκε ιδιαίτερη
ένταση στις ελληνο-αλβανικές σχέσεις εξαιτίας της απέλασης από την Αλβανία στις 25
Ιουνίου 1993 του Αρχιµανδρίτη Χρυσόστοµου Μαϋδώνη. Οι αλβανικές αρχές τον
κατηγόρησαν ότι ασκούσε έντονη αντιαλβανική προπαγάνδα στην περιοχή της Β.
Ηπείρου µε το να εκφωνεί λόγους και να µοιράζει χάρτες και άλλο υλικό που
παρουσίαζαν προσαρτηµένη τη Βόρειο Ήπειρο στην Ελλάδα.
Η ενέργεια αυτή των
αλβανικών αρχών πυροδότησε τις διµερείς σχέσεις. Η άµεση αντίδραση εκ µέρους της
τότε κυβέρνησης του Κ. Μητσοτάκη ήταν η µαζική απέλαση µέσα σε µιά εβδοµάδα από
την Ελλάδα περίπου 25.000 παρανόµως διαβιούντων αλβανών λαθροµεταναστών.
Αµέσως µετά αναβλήθηκαν όλες οι προγραµµατισµένες επισκέψεις Ελλήνων
κυβερνητικών αξιωµατούχων στην Αλβανία, µε συνέπεια να αρχίσει ένας οξύς φραστικός
πόλεµος ανάµεσα στις δυο κυβερνήσεις µε αλληλοκατηγορίες για την ευθύνη στην
κλιµάκωση της κρίσης. Στις 29 Ιουλίου 1993 ο αλβανός Πρόεδρος Sali Berisha έστειλε
στο γ.γ. του ΟΗΕ Butros Butros Galli επιστολή µε την οποία διαµαρτυρόταν "για τις
βίαιες µεθόδους ξυλοδαρµού και απέλασης εκ µέρους της ΕΛ.ΑΣ εναντίον αλβανών
πολιτών που εργάζονταν στην Ελλάδα, παρότι πολλοί από τους αυτούς ήσαν
εφοδιασµένοι µε νόµιµα χαρτιά παραµονής στην Ελλάδα" (17). Τις ίδιες κατηγορίες
απηύθυνε και η ελληνική πλευρά για τους ξυλοδαρµούς Ελλήνων της Αλβανίας από την
αλβανική αστυνοµία που διαµαρτύρονταν στο Αργυρόκαστρο για τις διώξεις που
υφίσταται συστηµατικά η ελληνική εθνική µειονότητα στην προσπάθειά της να
υπερασπίσει τα διεθνώς κατοχυρωµένα δικαιώµατά της.
Η αλβανική κυβέρνηση χαρακτήρισε την όλη κατάσταση ως εξαιρετικά επικίνδυνη
για την ειρήνη στην περιοχή των Βαλκανίων και κατηγόρησε την Ελλάδα για
απροκάλυπτη ανάµειξη στα εσωτερικά της. Μάλιστα ο Πρόεδρος Berisha ζητούσε
χαρακτηριστικά σε σχετική του δήλωση για τις ελληνο-αλβανικές στις 6 Ιουλίου την
εκπλήρωση των εξής πέντε σηµείων, προκειµένου να επανέλθει η οµαλότητα στις
σχέσεις των δύο χωρών. (18):
α. Παύση εκ µέρους των ελληνικών αρχών κάθε πράξης απέλασης αλβανών πολιτών.
β. Αποµάκρυνση από τα σύνορα των δύο χωρών των στρατιωτικών τµηµάτων.
γ. Αποδοκιµασία εκ µέρους της ελληνικής κυβέρνησης όλων εκείνων σχεδίων που
προβλέπουν την προσάρτιση της Β. Ηπείρου στην Ελλάδα.
δ. Αναγνώριση από την ελληνική πλευρά των υποχρεώσεων που προκύπτουν από το
Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (13.12.1913) αναφορικά µε τα σύνορα των δυο κρατών.
ε. Παύση όλων εκείνων των εκποµπών µε αντιαλβανικό περιεχόµενο που µεταδίδονται
συστηµατικά από τους Ρ/Σ της Κέρκυρας, της Κόνιτσας και των Ιωαννίνων.
Στις 14 Ιουλίου 1993 ο τότε Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης διατύπωνε µε τη
σειρά του έξι σηµεία-προϋποθέσεις(19) για τη βελτίωση των ελληνο-αλβανικών
σχέσεων µετά τα συµβάντα στην περίπτωση του απελαθέντα από την Αλβανία
Αρχιµανδρίτη Χ. Μαϋδώνη.
 
α. Επιστροφή του Αρχιµανδρίτη στην Αλβανία και απόδοση της εκκλησιαστικής
περιουσίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
β. Οι χωρίς περιορισµούς ίδρυση και λειτουργία δηµόσιων και ιδιωτικών σχολείων για τη
διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας.
γ. Η ελεύθερη και απρόσκοπτη λειτουργία των οργανώσεων της ελληνικής εθνικής
µειονότητας.
δ. Αναστολή και παύση των απολύσεων εκείνων των Ελλήνων που εργάζονται στις
δηµόσιες υπηρεσίες.
ε. Επανεγκατάσταση όλων εκείνων των οικογενειών, που µετά το 1944 εγκατέλειψαν µε
τη βία τα σπίτια τους.
στ. Να µπορούν να δηλώνουν οι Αλβανοί όποια εθνική ταυτότητα επιθυµούν.
Με την υπόθεση και την κρίση του καλοκαιριού του 1993 ασχολήθηκε και το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Αφορµή υπήρξαν οι καταγγελίες Ελλήνων ευρωβουλευτών για
τους ξυλοδαρµούς µελών της ελληνικής εθνικής µειονότητας από την αλβανική
αστυνοµία κατά τον εορτασµό εκ µέρους τους για πρώτη φορά της ελληνικής εθνικής
εορτής της 28ης Οκτωβρίου. Το Κοινοβούλιο εξέδωσε τότε ψήφισµα στις 28 Οκτωβρίου
1993 - είχε ήδη προηγηθεί ανάλογο ψήφισµα στις 14 Ιουλίου 1993 - όπου
καταδικάζονταν απερίφραστα οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωµάτων των
Ελλήνων της Αλβανίας και η πολιτική διάκρισης σε βάρους τους από τις αλβανικές
αρχές. Με την ίδια υπόθεση και κατά προέκταση µε το ζήτηµα της εκπαίδευσης και της
θρησκευτικής ελευθερίας των Ελλήνων ασχολήθηκε επιτόπου στις αρχές Σεπτεµβρίου
1993 και ο Υπατος Αρµοστής της ΔΑΣΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα, ο Ολλανδός Max
Van der Stuhl, πρώην Υπουργός Εξωτερικών της χώρας του. Μετά από τρεις µήνες (13-
16 Δεκεµβρίου) βρέθηκε και πάλι στην Αλβανία να συζητάει µε την αλβανική κυβέρνηση
και τους εκπροσώπους της ελληνικής εθνικής µειονότητας. Η διαπίστωσή του ήταν ότι
από την πρώτη του επίσκεψη είχε σηµειωθεί αισθητή υποχώρηση στα θέµατα
εκπαίδευσης των Ελλήνων.