Η συμφωνία Αλβανών - Σέρβων και τα κέρδη τους

Κλείνει οριστικά η πληγή του Κοσόβου που επηρεάζει
τις ισορροπίες στη Δ. Βαλκανική
Του Σταυρου Τζιμα
Ηταν αναμφισβήτητα επιτυχία της ευρωπαϊκής διπλωματίας η συμφωνία Σέρβων και Αλβανών για το βόρειο Κόσοβο. Η σύνδεση της ευρωπαϊκής προοπτικής και των δύο πλευρών, με την ευτυχή κατάληξη του διαλόγου που διεξαγόταν στις Βρυξέλλες, υπό την αιγίδα της κ. Κάθριν Αστον, αποδείχθηκε ισχυρό και αποτελεσματικό όπλο.

Το ζητούμενο ήταν πολύ μεγάλο για Αλβανούς και Σέρβους, ώστε να απορρίψουν, ειδικά το Βελιγράδι, την πρόταση της κ. Αστον για εξεύρεση αμοιβαία αποδεκτής λύσης στο ακανθώδες ζήτημα του σερβικού Βορρά. Αν ναυαγούσε και ο δέκατος γύρος των συνομιλιών, η Σερβία δεν θα ελάμβανε ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων, ούτε το Κόσοβο ημερομηνία έναρξης συνομιλιών για να αποκτήσει καθεστώς «σταθεροποίησης και σύνδεσης», που θα το έβαζε στον δρόμο προς την Ε.Ε.
Και οι λαοί των δύο χωρών προσδοκούν ταχύτατη ενσωμάτωση στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Οι διαπραγματευτές πρωθυπουργοί, Ιβιτσα Ντάσιτς και Χακίμ Θάτσι, ήξεραν καλά, όταν πήραν θέση στο τραπέζι των συνομιλιών, έχοντας στη μέση την ύπατη εκπρόσωπο για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής της Ε.Ε., ότι ήταν καταδικασμένοι να βγουν από την αίθουσα με συμφωνία «στο χέρι». Οπως και έγινε.
Η μονογραφή της χαιρετίστηκε από τη διεθνή κοινότητα ως ιστορική για τη σταθερότητα στα Βαλκάνια, ενώ η Ε.Ε. έδωσε αμέσως το «πράσινο φως» για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Σερβία. Η ακριβής ημερομηνία έναρξης αναμένεται να καθοριστεί στη σύνοδο κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών τον Ιούνιο, ενώ έως τον Δεκέμβριο θα έχει δοθεί ημερομηνία να αρχίσουν οι συζητήσεις και για τη διαδικασία σταθεροποίησης και σύνδεσης του Κοσόβου.
Η «Κ» έθεσε σε ευρωπαϊκή διπλωματική πηγή στην Πρίστινα το ερώτημα ποιος έχασε και ποιος κέρδισε από αυτήν την εξέλιξη. «Κέρδισαν σίγουρα η ειρήνη και η σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή. Εγινε ένα μεγάλο βήμα για να κλείσει οριστικά η πληγή του Κοσόβου που επηρεάζει τις ισορροπίες στη δυτική Βαλκανική. Από εκεί και ύστερα κέρδισαν και οι Σέρβοι και οι Αλβανοί την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων που τους ανοίγουν πλέον τον δρόμο για την ένταξή τους στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Τώρα ως προς τη μεταξύ τους διελκυστίνδα, δεν νομίζω ότι έχασαν ή κέρδισαν περισσότερα απ’ ό,τι είχαν χάσει ή κερδίσει μέχρι την ημέρα της υπογραφής της συμφωνίας» ήταν η απάντηση.
Τι περιλαμβάνει η πολύκροτη συμφωνία που εγκρίθηκε ήδη από το Κοινοβούλιο του Κοσόβου και την κυβέρνηση της Σερβίας, αλλά απορρίφθηκε από τους Σέρβους του Κοσόβου; Προβλέπει τη δημιουργία μιας ενιαίας ένωσης σερβικών δήμων και κοινοτήτων των θυλάκων, όπου οι Σέρβοι πλειοψηφούν. Η ένωση-ομπρέλα θα λειτουργεί με αυξημένη αυτονομία, όχι όμως ανεξάρτητα από τον κρατικό κορμό του Κοσόβου. Ούτε εκτελεστικές και θεσμικές εξουσίες, όπως ζητούσαν οι Σέρβοι, θα διαθέτει. Η αστυνομία και η δικαιοσύνη θα υπόκεινται στη δικαιοδοσία της Πρίστινα, που όμως θα επιλέγει τους αστυνομικούς διοικητές και δικαστές από κατάλογο Σέρβων τους οποίους θα προτείνει η τοπική τους αυτοδιοίκηση.
«Η διαπραγματευτική μας ομάδα αγωνίστηκε και κατάφερε να κερδίσει την προστασία και την προοπτική μιας ειρηνικής ζωής για τους Σέρβους του Κοσόβου και να καταλήξει σε μια συμφωνία που αποκλείει την πιθανότητα αναγνώρισης του Κοσόβου ως ανεξάρτητου κράτους στον ΟΗΕ», δήλωσε ο εθνικιστής πρόεδρος της Σερβίας Τόμισλαβ Νίκολιτς. Στον Βορρά του Κοσόβου, ωστόσο, οι ομοεθνείς του απέρριψαν τη συμφωνία και έστησαν ήδη οδοφράγματα. Μπορεί να υλοποιηθούν τα συμφωνημένα χωρίς τη συναίνεση των άμεσα ενδιαφερομένων;
Στις Βρυξέλλες αλλά και την Ουάσιγκτον, η οποία έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στο παρασκήνιο, εκτιμούν ότι με την πάροδο του χρόνου οι αντιδράσεις θα καμφθούν και επ’ αυτού το κλειδί βρίσκεται στο Βελιγράδι. Αν η ηγεσία του τηρήσει τα συμφωνηθέντα και διακόψει την υπόγεια βοήθεια προς τους Σέρβους του Κοσόβου, όπως πιέζεται, οι παράνομες δομές τους δεν θα αντέξουν.
Πρόβλεψη για τους παραστρατιωτικούς Οι Σέρβοι στο βόρειο Κόσοβο είχαν συγκροτήσει, με επίκεντρο τη διαιρεμένη Μιτρόβιτσα, παράλληλες δομές σε όλους τους τομείς: από την Υγεία και την Παιδεία, έως τη Δικαιοσύνη και την Αστυνομία, αρνούμενοι να αναγνωρίσουν την εξουσία των Αλβανών.
Λειτουργούσαν de facto μια κρατική οντότητα -κράτος εν κράτει- την οποία χρηματοδοτούσε το Βελιγράδι με κονδύλια που έφταναν στα 500.000.000 ευρώ ετησίως. Ηταν κοινό μυστικό ότι εντός των δομών λειτουργούσαν, σε ρόλο μυστικής αστυνομίας, ένοπλες σερβικές μυστικές παραστρατιωτικές ομάδες που εμπλέκονταν και σε κατά καιρούς επεισόδια.
Στη συμφωνία προβλέπεται ειδικό άρθρο με το οποίο οι δύο πλευρές προσφέρουν την ευκαιρία στους κρυφούς παραστρατιωτικούς να ενταχθούν στα κοσοβαρικά σώματα ασφαλείας που θα απαρτίζονται κυρίως από Σέρβους. Με τον τρόπο αυτό πιστεύουν ότι θα διαλύσουν το σερβικό παρακράτος.
Σέρβοι και Αλβανοί στον μεταξύ τους «τεχνικό διάλογο», που υπό την πίεση της Δύσης εξελίσσεται από πέρυσι, είχαν συμφωνήσει σε πολλά ζητήματα, όπως το εμπόριο, η ενέργεια κ.λπ. Το μεγάλο αγκάθι, όμως, ήταν οι παράνομες δομές, το σερβικό «κράτος» δηλαδή εντός του ανεξάρτητου Κοσόβου και εκεί μέχρι και η Μέρκελ έβαλε το «πιστόλι στον κρόταφο» του Βελιγραδίου.
Κατά τα άλλα, η πολιτική ηγεσία στο Βελιγράδι φωνάζει σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται να αναγνωρίσει ποτέ το Κόσοβο. Τι άλλο, δηλαδή, απομένει να κάνει από το να συμφιλιωθεί με την πραγματικότητα μετά και την υπογραφή της συμφωνίας, που σάλπισε το «Κόσοβο αντίο…» για το σερβικό έθνος;