14 Σεπτεμβρίου: Η παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού

«Σταυρός, φύλαξ εν νυκτί. Εν ημέρα πύργος, εν σκότει χειραγωγός, εν ευθυμία χαλινός, εν αθυμία ψυχαγωγός, εν κινδύνοις σωτήρ…μυρίων αγαθών θησαυρός. Σταυρός ο φύλαξ της οικουμένης πάσης, Σταυρός, η ωραιότης της Εκκλησίας, βασιλέων το κραταίωμα, πιστών το στήριγμα , Αγγέλων η δόξα και δαιμόνων το τραύμα!».

Η Παγκόσμια  Ύψωση του Τιμίου Σταυρού, στις 14 του μήνα, είναι η σημαντικότερη γιορτή του Σεπτεμβρίου, γι’ αυτό και  ο μήνας αυτός ονομάζεται από το λαό και Σταυριάτης και Σταυρός.

Η γιορτή αυτή θεωρείται  μεγάλη  Δεσποτική γιορτή,  και αποτελεί σπουδαίο εορτολογικό σταθμό  για το εκκλησιαστικό έτος της Εκκλησίας μας.

Από τότε που ο Μέγας Κωνσταντίνος είδε σε όραμα  στον ουρανό το σχήμα του σταυρού, με την επιγραφή «εν τούτω νίκα», και  θεώρησε αυτόν  σύμβολο της νίκης του και της επικράτειάς του στο ρωμαϊκό κράτος, έταξε ως σκοπό της ζωής του να  ανακαλύψει στην Παλαιστίνη τον ίδιο το Σταυρό του μαρτυρίου του Χριστού. Κατάλαβε ο αυτοκράτορας πως το μέλλον ανήκε πλέον στο χριστιανισμό, όπως άλλωστε και αποδείχτηκε. Σταμάτησε αμέσως τους διωγμούς εναντίον των χριστιανών, κατάργησε το σταυρικό θάνατο, καθιέρωσε την ημέρα της Κυριακής ως ημέρα του Κυρίου και ως αργία, ενώ με το Διάταγμα των Μεδιολάνων κατοχύρωσε την ανεξιθρησκεία στο κράτος, οπότε άνοιξε το δρόμο της διάδοσης της χριστιανικής θρησκείας.

Από τότε, ο Σταυρός, από σύμβολο  και όργανο του κακού που ήταν  ως το σταυρικό θάνατο του Χριστού, έγινε το σύμβολο της σωτηρίας του κόσμου, το νικηφόρο λάβαρο εμάς των χριστιανών κατά του εχθρού μας, του διαβόλου.

Η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η Αγία Ελένη, επισκεπτόμενη τους Αγίους τόπους κατά προτροπή του γιου της, τον αναζήτησε στα Ιεροσόλυμα και τον ανακάλυψε με τη βοήθεια του Θεού, με τρόπο θαυματουργικό. Ήταν 6 Μαρτίου του 326 μ.Χ.

Στη συνέχεια, πάνω από τον Πανάγιο Τάφο, έχτισε το Ναό της Αναστάσεως και  στις 14 του Σεπτέμβρη, του 335 μ.Χ., στα εγκαίνια  του ναού, ο πατριάρχης Μακάριος ύψωσε το Σταυρό  στο Γολγοθά και ακολούθως στο Ναό,  για να τον δουν οι πιστοί  και να τον προσκυνήσουν. Έτσι , καθιερώθηκε η γιορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.

Ύστερα από περίπου τριακόσια χρόνια, ο αυτοκράτορας Ηράκλειος πολέμησε για ν’ απελευθερώσει το Σταυρό από τους Πέρσες, που τον είχαν αρπάξει από τους Αγίους Τόπους και το Σεπτέμβρη του 629 μ.Χ., τον ύψωσε στο ναό της Αγίας Σοφίας. Αυτή ήταν η δεύτερη  ύψωση του Τιμίου Σταυρού, ενώ τον επόμενο χρόνο,  στα 630μ. Χ., τον επανέφερε στα Ιεροσόλυμα, όπου ο πατριάρχης Ζαχαρίας τον ύψωσε εκ νέου στο ναό της Αναστάσεως..

Ο Σταυρός είναι σύμβολο σωτηρίας των απελπισμένων, είναι το προσφιλές κόσμημα των χριστιανών. Είναι το σύμβολο της αγάπης προς τους πιστούς από  το Χριστό και  σημάδι ανταπόκρισης προς  τη θεϊκή αγάπη, όπλο εναντίον των εχθρών βοηθός στους πειρασμούς,  μια πνευματική σκάλα που ανυψώνει τον άνθρωπο στον ουρανό. Γενικά είναι το όπλο των ανθρώπων εναντίον του παντοειδούς κακού. Αυτό άλλωστε καταδεικνύει και το τετράστιχο το οποίο  μάθαιναν παλιά τα παιδάκια να λένε στη βραδινή τους προσευχή:

«Πέφτω, κάνω το σταυρό μου,

όπλο έχω στο πλευρό μου.

Δούλος του Θεού λογιούμαι

και κανένα δε φοβούμαι!».

Τα δυο εγκάρσια ξύλα του  Σταυρού συμβολίζουν την ένωση των ανθρώπων με το Θεό και την ένωση των ανθρώπων μεταξύ τους, σε μια κοινωνία αγάπης, ειρήνης, δικαιοσύνης.

Η γιορτή του Σταυρού είναι εποχιακό ορόσημο για τη φύση, χρονικό όριο για τις γεωργικές εργασίες, καθώς και για τις ναυτικές δουλειές των Ελλήνων.

«Πριν σταυρώσει η Γη, μην αρχίσει κανείς δουλειά στο χωράφι του», λένε οι γεωργοί. Τότε πάνε στην εκκλησιά ένα μείγμα από τους σπόρους που θα φυτέψουν να ευλογηθεί και ν’ αγιαστεί (σιτάρι, φασόλια, κριθάρι, ρεβίθια, κουκιά, φακές κ.τ.λ.).

Η Εκκλησία μας έχει ειδική ευχή για του σπόρου την ευλογία. Οι γεωργοί θα τον πάρουν πίσω και θα τον φυλάξουν ως την ημέρα της σποράς (Οκτώβριο, Νοέμβριο). Τότε θα τον παραχώσουν στη Γη για την ευλογία της παραγωγής.